Stem, stem, stem!
– Den eigentlege vinnaren av Idol er plateselskapet, konstaterer barneforskar Vebjørg Tingstad ved NTNU i Trondheim. Ho ser etter kva som er særmerkt ved programkonseptet.
Var det Kjartan eller plateselskapet som vant?
– Idol-fenomenet har også i andre land vist seg å vere ein briljant forretningsidé i ein periode kor salet av CD-plater går ned, seier Tingstad.
TV2 tidlig på fredagskvelden: Straks det unge wannabe-idolet går av scenen etter å ha lidd seg/kost seg gjennom vurderingane frå dommarpanelet, zoomar kamera inn på programleiarane, Solveig og Kåre – og dei ropar ut over publikum:
– Stem, stem stem!
For det er her pengane ligg.
Wanted: Lojale konsumentar.
– Det kan hende mest interessante er korleis dommarane endrar veremåte frå dei innleiande rundane, seier Tingstad.
Ho er post-doc-stipendiat ved Norsk senter for barneforsking, NTNU, og arbeider med eit forskingsprosjekt på barn og mediekultur.
– I byrjinga “sa dei ting rett ut, på ein slem måte” som eit barn sa. Nå, i sluttfasen, kor publikum avgjer gjennom å stemme på eit vis som kostar pengar, går dommarane over til å tenke promotering. Dei ordlegg seg positivt om det meste av prestasjonar, om at “du kan nok bli ei stjerne.” Nå er det ein merkevare som skal byggast.
Tingstad minner om at det var akkurat slik Sandra frå fjorårets finalerune, sa det: “Eg kjenner meg som ein merkevare.”
Enorm forteneste
Medan underteikna skriv på denne teksten, har eg Idols nettside framme på skjermen ved sida av. Det er eit særs uroleg bilete – tre mindre vindauge som skiftar innhald med sekunders mellomrom.
Pedagogar er overraskande lite interessert i Idol som mediefenomen, synest Vebjørg Tingstad.
“Vinn to billetter til Idolfinalen med Sunsilk!” “Er DU en superstjerne? Knips bilete av deg selv – bli Euronics nye Idol!” Vi må slå av for å kunne skrive ferdig.
– Tal frå 2003 viser at norske TV-kanalar tente 90 millionar kroner på å sende inn meiningar, stemme og delta i konkurransar på TV via mobiltelefonen. Meir: I følgje Forbrukarinspektørane, NRK, brukte vi 900 millionar kroner på kjøp av i 2004.
– Marknaden på bruk av mobiltenester er enorm, og sterkt veksande. Derfor ser vi at det er langt fleire mobiltenester knytt til Idol denne sesongen, seier Tingstad.
Sjåaren ansvarleg
– Det spesielle med Idol er at alle aktørane – artistar, dommarar, programleiarar – vender seg så direkte til publikum. Dei gjer dermed sjåaren ansvarleg for artistens suksess.
Det er her Tingstad ser ei rolle som forskar.
– Nettopp det at barn og unge er ei så direkte målgruppe, gjer at det er interessant å prøve å dekode den underliggande bodskapen i programkonseptet, seier Tingstad, og nyttar høvet til å rette eit spark mot pedagogane.
– I fjor stemte annakvar tolvåring under Idolfinalane. For desse aldersgruppene spelar programmet ei svært viktig rolle. Likevel ser det ut til at pedagogar generelt sett er lite interessert i fenomenet, og skulen stiller seg på mange måtar heilt utafor den kommersielle mediekulturen som er ein del av barns dagligliv, meiner Vebjørg Tingstad.
